Europäischer Rechnungshof - European Court of Auditors
Auditors: EU-financiering voor ngo’s te ondoorzichtig
- Bild-Infos
- Download
Persbericht
Luxemburg, 7 april 2025
Auditors: EU-financiering voor ngo’s te ondoorzichtig
- Meer dan 7 miljard euro aan EU-financiering voor ngo’s in het kader van intern beleid tussen 2021 en 2023
- Informatie over aan ngo’s toegekende EU-middelen versnipperd en onbetrouwbaar
- Lobby- en belangenbehartigingsactiviteiten van ngo’s worden niet duidelijk bekendgemaakt
De Europese Rekenkamer (ERK) geeft in een nieuw verslag aan dat de EU-financiering voor niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) onvoldoende transparant is. Ondanks verbeteringen blijft de informatie over EU-financiering die wordt verstrekt aan ngo’s die betrokken zijn bij het interne beleid van de EU, onnauwkeurig en onvolledig. De Europese Commissie heeft bepaalde door de EU gefinancierde belangenbehartigingsactiviteiten (bijv. lobbying) niet naar behoren openbaar gemaakt. Verder wordt er niet actief gecontroleerd of de gefinancierde ngo’s de EU-waarden respecteren, waardoor de reputatie van de EU schade kan oplopen.
Niet-gouvernementele en andere maatschappelijke organisaties zorgen voor een grotere deelname van burgers aan de democratische beleidsvorming van de EU door een transparante en permanente dialoog te voeren. Om publieke besluitvormers ter verantwoording te roepen, moeten burgers niet alleen weten aan wie en met welk doel EU-middelen worden toegekend, maar ook hoe deze zijn gebruikt en of de ontvangers ervan de EU-waarden respecteren. Sinds Qatargate in 2022 is de publieke belangstelling voor betere transparantievereisten voor ngo’s toegenomen.
“Transparantie is de sleutel tot een geloofwaardige deelname van ngo’s aan EU-beleidsvorming”, zegt Laima Andrikienėm, het ERK-lid dat verantwoordelijk is voor het verslag. “Maar ondanks enige vooruitgang sinds onze vorige controle, is er nog steeds geen duidelijk beeld van de EU-financiering voor ngo’s. Dit komt doordat informatie over EU-financiering, waaronder voor lobbying, betrouwbaar noch transparant is.”
Tussen 2021 en 2023 ontvingen ngo’s 7,4 miljard euro voor de belangrijkste interne beleidsterreinen van de EU, zoals cohesie, onderzoek, migratie en milieu. Daarvan werd 4,8 miljard euro door de Commissie en 2,6 miljard euro door de lidstaten gefinancierd. De auditors merken op dat deze cijfers wel met enig voorbehoud moeten worden geïnterpreteerd. Er is namelijk geen betrouwbaar overzicht van het EU-geld dat naar ngo’s gaat. Verder wordt de informatie op een gefragmenteerde manier gepubliceerd. Dit belemmert de transparantie, bemoeilijkt onderzoek naar de vraag of EU-middelen te veel geconcentreerd zijn op een klein aantal ngo’s, en beperkt het inzicht in de rol van ngo’s in het EU-beleid.
Hoewel de Commissie vooruitgang heeft geboekt bij het verzamelen van informatie over EU-financiering aan ngo’s, zijn er nog steeds tekortkomingen in de manier waarop die informatie openbaar wordt gemaakt. Bovendien monitoren of rapporteren de lidstaten niet over de EU-financiering die aan ngo’s wordt toegekend. Ook met de verwachte verbetering van de regelgeving zullen zij niet verplicht zijn om over betalingen te rapporteren.
De definitie van wat een ngo is, verschilt per EU-land en is zelden in nationale wetgeving vastgelegd. In 2024 definieerde de EU een ngo in wezen als een van de overheid onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk. Dit is weliswaar een stap in de goede richting, maar op basis van die definitie alleen kunnen ngo’s niet correct worden geclassificeerd in het financiële transparantiesysteem van de EU. Dit komt doordat entiteiten zichzelf als ngo verklaren en de Commissie belangrijke aspecten van hun status niet controleert. Denk hierbij aan de vraag of een regering aanzienlijke invloed uitoefent op hun bestuursorganen en of een ngo de commerciële belangen van haar leden nastreeft. Zo werd een groot onderzoeksinstituut gecategoriseerd als een ngo, terwijl het bestuursorgaan uitsluitend bestond uit regeringsvertegenwoordigers.
De Commissie heeft de informatie die zij had over de belangenbehartigingsactiviteiten van ngo’s die met EU-subsidies werden gefinancierd, niet naar behoren openbaar gemaakt. Ook vaardigde de Commissie pas tijdens de controle richtsnoeren uit waarin staat dat subsidieovereenkomsten ontvangers niet mogen verplichten om te lobbyen bij EU-instellingen. Bovendien zoeken beheerders van EU-fondsen niet proactief naar mogelijke schendingen door ngo’s van EU-waarden, zoals de rechtsstaat en mensenrechten, maar vertrouwen daarbij voornamelijk op eigen verklaringen. Verder ontbreken controles op financieringsbronnen. Dergelijke controles zouden nuttige informatie kunnen verschaffen over wie er achter ngo’s staat.
Achtergrond
Uit de EU-begroting worden activiteiten gefinancierd, ongeacht of deze worden uitgevoerd door ngo’s of andere soorten entiteiten. Ngo’s zijn divers qua omvang of werkterreinen, variërend van sociale integratie tot milieubescherming en onderzoek. Ze kunnen EU-subsidies ontvangen om een project uit te voeren (zoals elke andere ontvanger). Daarnaast kunnen ze, louter omdat ze ngo’s zijn, ook subsidies ontvangen om een aanzienlijk deel van hun bedrijfskosten te dekken. Tussen 2021 en 2023 ontvingen meer dan 12 000 ngo’s EU-subsidies. In de afgelopen tien jaar ging een aanzienlijk deel van de rechtstreekse financiering van de Commissie naar een klein aantal ngo’s.
Als onderdeel van onze controle namen we EU-programma’s zoals het Europees Sociaal Fonds Plus, Horizon Europa, het AMIF en LIFE onder de loep en keken we naar de situatie in verschillende lidstaten. Dit naar aanleiding van de oproep van het Europees Parlement tot meer transparantie van de EU-financiering, met inbegrip van ngo’s, en hun belangrijke rol in de democratische beleidsvorming. Het verslag werd opgesteld in het licht van de recent toegenomen publieke en politieke belangstelling voor EU-financiering voor ngo’s.
Speciaal verslag 11/2025 “Transparantie van aan ngo’s toegekende EU-financiering — Ondanks vooruitgang nog steeds geen betrouwbaar overzicht” is beschikbaar op de website van de ERK. Deze controle betreft een follow-up van het ERK-controleverslag van 2018 over EU-financiering die in het kader van het beleid voor extern optreden van de EU aan ngo’s is toegekend, en het speciaal verslag van 2024 over het transparantieregister van de EU.
Contact:
Persdienst van de ERK: press@eca.europa.eu
Damijan Fišer — M: (+ 352) 621 552 224